श्रेष्ठ शब्दाची तशी धास्ती असते. मराठी मनाला उगा श्रेष्ठींचं दडपण असतं. श्रेष्ठपणाची उंची गाठण्यापेक्षा श्रेष्ठांशी पंगा घ्यायची ऊर्मीच जास्त. मराठी मातीचा हा गुणधर्म असावा. म्हणूनच ‘श्रेष्ठ महाराष्ट्र’ या डिजिटल पोर्टलची उभारणी होताना श्रेष्ठत्वाची झूल महाराष्ट्रावर चढवावी तर का चढवावी, याचा हा खल.
श्रेष्ठ शब्दाच्या समर्थनार्थ तिकडमबाजी नको. बाजारात अनेक पोर्टलं जोरात आहेत. डिजिटल तर पैशाला पासरी. मग तुम्ही काय मोठ्या डिंगा मारत नवं माहितीच्या गलबतांचं बंदर बांधताय, या प्रश्नाचं उत्तर तर द्यावं लागणार.
सध्या झालंय काय की, माहितीची ढगफुटी इंटरनेटवरून जोरात होतेय. त्यात आपण रोजच डेटापूरग्रस्त होतोय. माहितीच्या पूरग्रस्तांना ज्ञानाच्या गुळाची चव ती काय? माहितीवर प्रक्रिया करणारी यंत्रणाच हरवली की काय, असं वाटायला लागलं. ही मास्तरकी करायला कुणीच नाही. हाती आलेली माहितीच ज्ञान ज्ञान म्हणून धोपटायला सुरुवात झाली.
‘श्रेष्ठ महाराष्ट्र’ने हे करावं असं आम्हा सहकाऱ्यांचं मत. ते सोपं नाही. इन्फर्मेशन प्रोसेस करून ती नॉलेजमध्ये परिवर्तित करणं हे येऱ्यागबाळ्याचं काम नोहे. त्यासाठी तशी माणसं जोडावी लागतील. माहित्यांची टरफलं उडवत निकं ग्यानबाचं सत्व काढण्याचा हा उद्योग करायला घेतलाय. ॲकॅडेमिक्स आणि जर्नलिझममधले सांधे जोडायचा हा प्रयत्न असू शकतो.
डेटापूरग्रस्त होण्यातून ही ग्यानबाची मेख सुचली असावी. कारण दरम्यानच्या काळात माध्यमांनी करवटे बदलली. तंत्रज्ञानाच्या तडाख्यात माध्यमांसमोर खूप नवी आव्हानं आली. ती माध्यमांनी आणि माध्यमकर्मींनी पेलली. काळाच्या झपाट्यात काही बदलले काही बदलू नाही शकले. आमची तशी लकी जनरेशन.
लकी अशा अर्थाने की आम्ही ब्लॅक ॲण्ड व्हाइटचा कालखंड अस्ताला जाताना पाहिला आणि इंद्रधुन तंत्रज्ञानाचे रंग क्षितिजावर उगवताना पाहिले. आज तंत्रज्ञानाच्या उन्हाचे तडाखेही आम्ही झेलतोय.
माध्यमांमध्ये आम्ही एके काळची खिळा छपाई ॲक्टिव्ह असलेली पाहिली. फोरमन म्हणजे काय असतो ते पाहिलं. तेव्हा वर्तमानपत्र आणि रेडिओ हा माहितीचा पहिला स्रोत. त्यानंतर वाडीतल्या श्रेष्ठांच्या घरांत सायंकाळच्या बातम्या आणि छायागीतासाठी अजीजी. ब्लॅक ॲण्ड व्हाइट काळातल्या टीव्हीचं सूतही जुळलं. मग टु इन वन कॅसेट प्लेअरचा जमाना आला. मग 82 सालच्या एशियाडच्या वेळी रंगीत टीव्ही आला. रंगीत टीव्ही येता येता सिनेमावाल्यांनी त्याची धास्ती घेतली. छोटा चेतन थ्रीडी सिनेमा घेऊन आला. हे सगळं मनोरंजनाशी निगडित. वडिलांची चेतक स्कूटर मागे पडून हीरो हॉण्डा बाइक खुणावत असतानाच आयुष्यात संगणकाचं आगमन झालं. तेव्हाच्या वर्तमानपत्रात संगणकाची खोली म्हणजे देवघरासारखी. चपला काढूनच आत जावं लागायचं. नंतर मल्टिमीडियावाल्या पीसीचा जमाना आला. संगणक बोलू लागला. मारुती कार लोकप्रिय झाली होतीच. दिसते मजला सुखचित्र नवे या धर्तीवर मध्यमवर्गीय शहरी जीवनाची स्वप्न पडायला सुरुवात झाली होती. तंत्रज्ञानाचा झपाटा विलक्षण होता. संगणक स्थिरावत असताना रेडियो पेजर आले आणि ते स्थिरावायच्या आतच जीपीआरएस मोबाइल फोन येऊन आदळले. मग पुढचा गेल्या काही वर्षांतला स्मार्ट टप्पा थेट आर्टिफिशिअल इण्टेलिजन्स, चॅट जीपीटी कोबॉट, ह्युमनाइड तंत्रज्ञानापर्यंत येऊन ठेपला. त्याचेही आम्ही साक्षीदार. ही तंत्रज्ञान क्रांती दर सहा महिन्यांनी पिढी बदलायला लागली. या झपाट्यात आमच्या लकी जनरेशनलाही नवा कलकी समजेनासा झाला. तंत्रज्ञान आपलंसं तर केलं, पण तंत्रज्ञानाने आपल्याला आपलंसं केलं का? हा प्रश्न पडला. तंत्रज्ञानातून आलेल्या अवाढव्य माहितीचं काय करायचं हाही मुद्दा होताच. माहितीलाच आपण डेटा म्हणायला लागलो. हा डेटा आपल्या उपयोगाचा आहे की नाही याचा विचार करण्याआधीच डेटा श्रेष्ठ झाला.
‘श्रेष्ठ महाराष्ट्र’ नॉलेज बेस्ड ‘नो नॉन्सेन्स’ पोर्टल असणार आहे. मराठी सभ्यतेचा जागर ही आमची टॅगलाइन आहे. संस्कृती, समृद्धी आणि सभ्यतेतला फरक आम्ही अधोरेखित करू. माहितीच्या सागरातले मोती आमच्या वाचकांसाठी आणून देऊ. या माहितीच्या धबडग्यात स्वतःची टिमकी वाजवायला लाजणाऱ्या बुजणाऱ्या माणसांना आम्हीच पुढे घेऊन येऊ. दुर्लक्षित, उपेक्षित, वंचित, दबलेल्यांचे आवाज आम्ही बुलंद करू.
ही मल्हारवारी ज्ञानाच्या मोतियांनी भरून द्यायला तुम्ही आहातच.
नाही तर डेटा… डेटा मी खातो दुरून असं आपलं नेटपॅक सांगणार आहेच.
3 Comments
मस्त सर जी
अप्रतिम !
भरपूर शुभेच्छा !!
वाः!