बारामतीच्या एग्रीकल्चरल डेव्हलपमेंट ट्रस्टच्या कृषी विज्ञान केंद्राच्या प्रक्षेत्रात देशी वाण संवर्धनाच्या मोहिमेत एक मोठा पल्ला गाठताना नेदरलँडचे तंत्रज्ञान बारामतीत वापरले आहे. यामध्ये एकच खोड आणि त्या खोडाला टोमॅटो आणि वांगी यांचे एकत्रित उत्पादन घेतलं आहे.
नेदरलँडच्या ब्रोमाॅटो तंत्रज्ञानाचा प्रयोग
नेदरलँडच्या या तंत्रज्ञानाला द्विपिक पद्धती म्हणतात. भारतीय बाजारपेठेतील लहरी शेतमालाच्या बाजारभावाचा प्रभाव लक्षात घेत एका पिकाने नुकसान केले तरी दुसऱ्या ठिकाणी हात द्यावा, अशा अर्थानं ही दोन पीकं एकाच खोड्यावरती घेण्यात आली आहेत. जेणेकरून एकाच पाण्यामध्ये दोन पिके पिकवून त्यांचे अखंड उत्पादन घेण्याचा प्रयोग आहे. याचे अनेक फायदे देखील असल्याचा दावा तज्ञांनी केला आहे.
या पिकांमध्ये रोगप्रतिकारशक्ती अधिक
या संदर्भात बारामतीतील कृषी विज्ञान केंद्राचे तज्ञ यशवंत जगदाळे यांनी सांगितले की, हे बहुपीक तंत्रज्ञान नेदरलँड मध्ये सर्रास वापरले जाते. महाराष्ट्राच्या बाजारपेठेचा विचार केला तर एकाच वेळी वांगी आणि टोमॅटो यांचे दर वाढत नाहीत. मात्र ही दोन्ही पिके एका कुळातील आहेत. त्यामुळे एकाच खोडावरती ही दोन पिके घेतली तर एका क्षेत्रामध्ये दोन पिकांचे उत्पादन घेता येऊ शकेल. त्याचबरोबर ते अधिक रोगप्रतिकारक्षम असून जास्त काळ चालणारे आहे. त्यामुळे उत्पादन देखील अधिक मिळू शकते. अल्पभूधारक शेतकऱ्यांना एकाच वेळी दोन पिकांचा उत्पादनाचा फायदा होऊ शकतो.
शेती उत्पादनात वाढ
या प्रकारच्या द्विपिक पद्धतीमुळे शेतकऱ्यांचे उत्पादन किमान 30% ने वाढणार असल्याचा दावा जगदाळे यांनी केला. जगदाळे यांनी दिलेल्या माहितीनुसार यामध्ये उत्पादनामध्ये 30 टक्क्यांनी वाढ होते. बारामतीच्या कृषी विज्ञान केंद्राच्या मार्फत ज्या ज्या शेतकऱ्यांनी आपापल्या शेतामध्ये अशा प्रकारची पिके केली आहेत. उत्पादनावरून असे निष्कर्ष निघाले आहेत.
खर्चातही कपात
किमान आठ ते नऊ फवारण्या पारंपारिक पद्धतीमध्ये जास्त होतात. त्या फवारण्याची बचत ब्रोमाॅटो पिकात होऊ शकते. त्यामुळे उत्पादन खर्चातही बचत या माध्यमातून होऊ शकते. पारंपारिकरित्या केल्या जाणाऱ्या पिकामध्ये मातीतून 28 ते 30 टक्क्यांनी रोगाची शक्यता अधिक असते. पण ही दोन पिके एकत्र घेताना रोगप्रतिकारक शक्ती वाढत असल्याने या रोगाचा अधिक प्रादुर्भाव या पिकावर सहसा येत नाही.
दीड लाखापर्यंतचे उत्पन
बारामतीच्या कृषी विज्ञान केंद्राच्या अंतर्गत ज्या शेतकऱ्यांनी अशी पिके केली, त्यांना एकरी पारंपारिक पद्धतीमध्ये जो 70 ते 80 हजार रुपये उत्पन्न मिळते. ते या द्वीपिक पद्धतीमुळे दीड लाखापर्यंत उत्पादन मिळाले आहे. थोडक्यात अगदी दुप्पट उत्पन्नाचा जो मार्ग आहे तो या माध्यमातून शोधला जाऊ शकतो.
एकरी पारंपारिक पद्धतीने वांगी आणि टोमॅटोची लागवड करायची झाली तर 70 ते 80 हजार रुपये खर्च येतो तर या द्विपिक पद्धतीचा वापर केला तर एकरी एक लाख वीस हजार रुपया पर्यंत जास्तीत जास्त खर्च जाऊ शकतो मात्र उत्पन्न दुप्पट येऊ शकते.
