आपल्या रोजच्या जीवनात अनेक वस्तूंमध्ये प्लास्टिक मोठ्या प्रमाणात आढळते. आपण च्युइंग गम मजेने चघळत असलो तरी, त्यातून आपल्या शरीरात मायक्रोप्लास्टिकचे हजारो कण पोहोचत आहेत असा निष्कर्ष एका नव्या संशोधनातून समोर आला आहे. हे संशोधन अमेरिकन केमिकल सोसायटीच्या (ACS) वार्षिक परिषदेत सादर करण्यात आलं.
नवीन संशोधनात असं आढळलं आहे की, च्युइंग गम चघळताना त्यातून शेकडो छोटे प्लास्टिकचे कण आपल्या लाळेत मिसळतात. च्युइंग गम सिंथेटिक असो वा नैसर्गिक दोन्ही प्रकारच्या गममधून प्लास्टिक कण बाहेर पडतात.
काय आहे मायक्रोप्लास्टिक?
मायक्रोप्लास्टिक हे 1 ते 2 मिमी आकाराचे प्लास्टिकचे कण असतात. हे कण अन्न, पाणी आणि आता च्युइंग गमच्या माध्यमातूनसुद्धा आपल्या शरीरात पोहोचू शकतात.
च्युइंग गम मधून कसे येतात प्लास्टिकचे कण?
यूसीएलए (UCLA) विद्यापीठातील प्राध्यापक संजय मोहंती आणि त्यांच्या विद्यार्थिनी लिसा लोवे यांनी हे संशोधन केलं आहे. त्यांनी बाजारात उपलब्ध असलेल्या पाच नैसर्गिक व पाच सिंथेटिक च्युइंग गम्सवर अभ्यास केला. हे च्युइंग गम 4 मिनिटं चावण्यात आले आणि दर 30 सेकंदांनी लाळेचे नमुने गोळा करण्यात आले. विशेष म्हणजे, प्रत्येक गममध्ये सरासरी 100 मायक्रोप्लास्टिकचे कण आढळले. काही गम्समध्ये हे प्रमाण 600 कण प्रति ग्रॅम पर्यंत गेलं. म्हणजेच जर एक गम 5 ग्रॅमचा असेल, तर 3000 प्लास्टिकचे अतिशय लहान कण एका गमचा तुकड्यातून निघू शकतात.
पॉलिथिलीन आणि पॉलिस्टीरिन सारखे हे प्लास्टिकचे कण आपल्या शरीरातील पाचक रसांनी तुटत नाहीत. हे प्लास्टिकचे कण सतत चघळल्यामुळे गममधून बाहेर पडतात. आश्चर्याची गोष्ट म्हणजे नैसर्गिक गम्स, सिंथेटिक गम्सपेक्षा वेगळे नाहीत. दोन्ही प्रकारच्या गम्समधून सारख्याच प्रमाणात मायक्रोप्लास्टिक बाहेर पडते. संशोधकांच्या मते, गमचा बेस जरी वेगळा असला तरी त्यातून मायक्रोप्लास्टिक बाहेर येण्याची प्रक्रिया सारखीच असते.
हे ही वाचा : टूथपेस्ट आणि तोंडातील बॅक्टेरिया
मायक्रोप्लास्टिकचा परिणाम अजून स्पष्ट नाही!
या संशोधनाचे प्रमुख प्राध्यापक संजय मोहंती म्हणतात की, मायक्रोप्लास्टिक आपल्या शरीरावर काय परिणाम करतात, हे अजून पूर्णपणे स्पष्ट झालेलं नाही. तरीदेखील, शक्य असेल तिथे या कणांचा संपर्क टाळणे हे चांगल ठरेल. नवीन गम वारंवार खाण्याऐवजी एकच गम जास्त वेळ चघळावा असा सल्ला त्यांनी दिला.
या संशोधनातून हे स्पष्ट झालं आहे की, च्युइंग गम देखील आता रोजच्या वापरातील वस्तूंमध्ये सामील झालं आहे. ज्याद्वारे नकळतपणे आपल्या शरीरात मायक्रोप्लास्टिक पोहोचू शकतं. या कणांचा दीर्घकालीन परिणाम काय असतो यावर अजून अभ्यास सुरू आहे.
आरोग्याचा धोका आहे का?
प्राध्यापक संजय मोहंती म्हणतात, “आमचा हेतू लोकांना घाबरवण्याचा नाही. पण हे कण शरीरात जातात, हे निश्चित आहे. अजून मानवांवर याचे थेट दुष्परिणाम सिद्ध झाले नसले. तरी प्राण्यांवर झालेल्या प्रयोगांमध्ये मायक्रोप्लास्टिकमुळे पेशींना नुकसान झाल्याचं दिसून आलं आहे. त्यामुळे वैज्ञानिक समुदायाकडून अधिक निश्चित उत्तरं मिळेपर्यंत आपण स्वतःहून मायक्रोप्लास्टिकच्या संपर्कात येणं कमी करू शकतो.
हे ही वाचा : साखर खाणं बंदच केलं तर….
गम कसा बनतो?
च्युइंग गम बनवण्यासाठी रबरासारख्या पदार्थ, गोडवा देणारे घटक आणि चव देणाऱ्या रसायनांचा वापर होतो. नैसर्गिक गम बनवण्यासाठी झाडांपासून मिळणाऱ्या चिकट पदार्थांचा वापर केला जातो. यामुळे गम चघळता येतो. तर काही कंपन्या पेट्रोलियमपासून बनवलेल्या सिंथेटिक रबरचा वापर करतात.
हे ही वाचा : आपल्या विचारांची गती किती?
पर्यावरणासाठी आवाहन
मोहंती शेवटी म्हणतात, “लाळेत मिसळणारे प्लास्टिकचे कण हे गमध्ये असलेल्या एकूण प्लास्टिकचा एक छोटासा भाग आहेत. त्यामुळे पर्यावरणाची काळजी घ्या आणि वापरलेला गम उगाच बाहेर फेकू नका किंवा कुठेही चिकटवू नका.” जर वापरलेला गम व्यवस्थित कचऱ्यात नाही टाकला, तर तो पर्यावरणासाठी प्लास्टिक प्रदूषणाचा आणखी एक स्रोत ठरतो.
