परदेशी शिक्षण आणि स्टेटमेंट ऑफ पर्पज

मागच्या भागात आपण टेस्ट  आणि त्यात काय काय डॉक्युमेंट्स लागतात हे पाहिलं. आता त्यातील एक महत्वाची गोष्ट म्हणजे स्टेटमेंट ऑफ पर्पज (Statement of Purpose) म्हणजेच एसओपी. अॅप्लिकेशन प्रोसेस दरम्यान,  तुम्हाला ऍडमिशन कमिटीबरोबर थेट संवाद साधण्याची संधी एसओपीद्वारे मिळते.  तुम्ही हाच कोर्स का निवडला यासोबतच  वैयक्तिक माहिती,  शैक्षणिक पार्श्वभूमी, तुमचे करिअर प्लान्स आणि ते करण्यासाठी हा कोर्स का आवश्यक आहे, हे आपल्याला युनिव्हर्सिटीला सांगायचे असते. एसओपीबद्दल काही महत्वाच्या गोष्टी.

युनिव्हर्सिटीची वेबसाईट काळजीपूर्वक वाचा

एसओपीचा कुठलाही स्पेसिफिक फॉरमॅट नसतो. कोणत्या विद्यार्थ्याने त्यात काय लिहावे हा प्रत्येकाचा वैयक्तिक प्रश्न असतो. पण साधारण तुमची ओळख, शैक्षणिक पार्श्वभूमी, वर्क एक्सपीरियन्स असेल तर त्याबद्दल लिहावं. तुमचं उद्दिष्ट, प्रेरणा या गोष्टीही त्यात लिहाव्यात. युनिव्हर्सिटीला एसओपीमध्ये काय अपेक्षित आहे आणि ते नेमक्या किती शब्दांमध्ये हवे आहे हे बऱ्याच युनिव्हर्सिटींनी त्यांच्या  वेबसाईट वर नमूद केलेलं असतं. ते नीट वाचून समजून घेऊन मगच एसओपी लिहायला सुरुवात करावी.

आपल्या पर्सनॅलिटीचे खरे सादरीकरण

एसओपी म्हणजे युनिव्हर्सिटीला आपल्या स्ट्राँग आणि सॉफ्ट बाजू समजावून सांगण्याची संधी असते. त्यामुळे कमकुवत बाजू काही असतील, तर त्याचे थोडक्यात स्पष्टीकरण द्यायला  हवे. कधी कधी काही विद्यार्थ्यांना KT लागलेली असते किंवा इयर ड्रॉप असतो. त्याबद्दल आपण स्पष्टीकरण देऊ शकतो. कधी काही विद्यार्थ्यांचा जीआरई स्कोअर जास्त असतो आणि परीक्षेतील गुण कमी असतात. अशा वेळी एसओपीमध्ये त्याचे स्पष्टीकरण देऊन आपली बाजू पटवून देऊ शकतो.

एसओपी तुमचा युएसपी

एसओपी स्वत:च्या शब्दात लिहावा. तसेच काही एसओपी बघून आपला एसओपी असाच असावा हा अट्टाहास नको. उत्तम एसओपी हा त्या विद्यार्थ्यासाठी वैयक्तिकदृष्ट्या उत्तम असतो. त्यामुळं प्रत्येकाचा एसओपी वेगळा असला पाहिजे.

एसओपी लिहिण्याची करंट स्टाईल

साधारणपणे सगळेच विद्यार्थी एसओपी लिहिताना एखाद्या आवडीच्या वाक्याने सुरुवात करतात. लक्षात ठेवा की, जर त्या वाक्याशी तुम्हाला स्वत:ला तार्किकदृष्ट्या रिलेट करता येत नसेल तर तशी सुरुवात न केलेली बरी. आणि ही खूप जुनी स्टाईल आहे जी कदाचित आता काही व्हॅल्यू ऍड करत नाही, त्यामुळे हे वाक्य नसले तरी फार काही फरक पडत नाही.

साधी सोपी भाषा

एसओपीची भाषा एकदम सोपी आणि सुटसुटीत असावी. खूप बोजड शब्द वापरू नये. व्होकॅबलरी दाखवायची ही जागा नाही हे लक्षात ठेवा. एसओपी प्रामाणिकपणे लिहिलेला असावा. ज्या गोष्टींचा आपल्या उच्च शिक्षणाशी काही संबंध नाही, त्या गोष्टी लिहायच्या टाळाव्यात. शब्दांची संख्या जरी महत्वाची असली तरी फक्त संख्या नाही तर गुणवत्ता पण महत्वाची आहे.

प्रामाणिकपणा

अमेरिकन युनिव्हर्सिटींना अष्टपैलू विद्यार्थी आवडत असले तरी ज्या गोष्टी केलेल्या नाहीत त्याबद्दल लिहू नका. खोटी माहिती देणे हे फार धोकादायक आहे याची नोंद घ्या. तुम्ही अमुक डिग्रीला प्रवेश का घेतला, यापेक्षा तुम्ही त्या कोर्सला प्रवेश कशासाठी घेताय हे जास्त महत्वाचे आहे.

भावनिक मुद्दे टाळा

भावनिक मुद्दे लिहून प्रवेश देणाऱ्या कमिटीला इम्प्रेस करण्याचा प्रयत्न नको. जर खरेच असे काही घडले असेल आणि तो मुद्दा नीट पटवून देता येत असेल, तरच अशा गोष्टींचा उल्लेख करा. तुम्हाला जे पटते ते स्पष्टपणे लिहा.

AI चा वापर नको

अमेरिकन युनिव्हर्सिटीला बरेच अर्ज येत असतात. त्यामुळे थोडक्यात लिहा पण मुद्देसूद लिहा. व्याकरणाच्या चुका करू नका. घाईघाईत एसओपी लिहू नका. त्यामुळे बऱ्याच चुका होतात. शक्य असेल तर एखाद्या तज्ञ व्यक्तीची या गोष्टीसाठी नक्की मदत घ्या. सध्या आपण AI युगात आहोत पण त्याचा वापर आपला एसओपी बनवायला करू नका.

माहितीचा सोर्स लिहा

इंटरनेटवरून काहीही कॉपी करू नका. प्रवेश नाकारला जाऊ शकतो. किंवा  एखादवेळी प्रवेश जरी मिळाला तरी पुढे तुमच्यावर ‘Plagiarism’चा ठपका ठेऊन कारवाई होऊ शकते. जर तुम्हाला कुठली माहिती लिहायची असेल, तर त्या माहितीच्या सोर्सचा उल्लेख करा. उदाहरणार्थ अमुक संकेतस्थळावरून ही माहिती घेतली आहे हे स्पष्टपणे नमूद करा. एसओपी हा ‘ओरिजिनल’च असला पाहिजे. Copy paste किंवा ChatGPT चा वापर करू नये.

स्वतःबद्दल खरं लिहा

तुमचा एसओपी वाचणाऱ्या कमिटीमध्ये तज्ज्ञ प्राध्यापक मंडळी असतात. त्यांना तुमची वैचारिक क्षमता पारखायची असते. त्यामुळे एसओपीचा फ्लो  तार्किक असायला हवा.  तुमच्या एसओपीमध्ये तुमच्याबद्दल लिहायचे आहे. त्यामुळे निरर्थक गोष्टी लिहिणे टाळा. तुम्ही जेवढे स्वत:बद्दल लिहाल तेवढेच  त्यांना तुमच्याबद्दल कळेल.

कॉपी-पेस्ट नको

तुम्हाला अमुक युनिव्हर्सिटीत का शिकायचे आहे? या प्रश्नात तुम्ही त्या युनिव्हर्सिटीबद्दल नीट ‘रिसर्च’ केलाय की नाही हे कळते. त्यामुळे नीट विचार करून ही माहिती लिहा. त्यासाठी युनिव्हर्सिटी वेबसाईट वरील माहिती जशीच्या तशी वापरू नका, ती स्वतःच्या शब्दात लिहा.

स्वतःला प्रश्न विचारा

एसओपी लिहायच्या आधी काही प्रश्न स्वत:ला विचारा. जसे की आयुष्यातील सर्वात मोठी  अचीवमेंट, त्यासाठी घेतलेले कष्ट, तुम्ही आतापर्यंत घेतलेले शिक्षण, त्या शिक्षणाचा पुढील उच्च शिक्षणासाठी उपयोग कसा होईल, मिळणारी डिग्री तुम्हाला पुढे कशी उपयुक्त ठरू शकते, हेच विद्यापीठ का, तुमची निवड अचूक कशी आहे (युनिव्हर्सिटी आणि कोर्स दोन्ही), तुमच्यात नक्की कोणते गुण आहेत, हे शिक्षण घेताना त्या गुणांचा तुम्हाला कसा वापर होऊ शकतो, तुमची निवड विद्यापीठाने का करायला हवी? ह्या प्रश्नांची उत्तरे लिहून मग मुद्देसूदपणे एसओपी तयार करा.

वाईट एसओपीमुळे प्रवेशास नकार

अमेरिकन युनिव्हर्सिटी तुम्ही पाठवलेले प्रत्येक डॉक्युमेंट अत्यंत काळजीपूर्वक वाचते. एसओपीदेखील तितक्याच काळजीपूर्वक किंबहुना जरा जास्त काळजीपूर्वकरित्या वाचला जातो. त्यामुळे लिहिलेली प्रत्येक ओळ ही तुमच्या पार्श्वभूमीशी निगडीत हवी. लक्षात ठेवा की, चांगला एसओपी प्रवेश देण्यासाठी अत्यंत उपयोगी ठरतो. तसाच वाईट एसओपीमुळे तुमचा प्रवेश नाकारलादेखील जाऊ शकतो. त्यामुळे पुरेशा गांभीर्याने याकडे पाहिले पाहिजे. एसओपी म्हणजे क्रिएटिव्ह रायटिंग नाही हे लक्षात असू द्या.