परिसरामध्ये काही किडे, पाखरं, पक्षी, प्राणी हे खूप सुंदर असतात. तासन् तास आपण त्यांना पाहत बसू, त्याचं निरीक्षण करत राहू इतकं मनमोहक त्यांचं सौंदर्य असतं. तर काही किडे, प्राणी, पक्षी याचं रुप हे खूप भयानक असतं. पाहताच भिती वाटेल असं. तर जरी उपद्रवी नसले तरी त्यांच्या रूपाची आपल्याला धडकी बसेल असे असतात.
काही किंड्यांना, किटकांना, पक्षांना निसर्गानेच शिकारीसाठी अवयव दिलेले असतात. तर काही किटक हे विद्रूप दिसतात हेच त्याचं शिकारी करण्याचं आणि संरक्षण करण्याचं शस्त्र असतं. याचा अनुभव मी घेतला तो येऊरच्या जंगलात.
मृत कोळ्यांना अंगावर घेऊन फिरणारा किडा
येऊरच्या जंगलात आम्ही फ्रुट पिअर्सिंग पतंगाच्या अळ्याचे फोटो काढत होतो. तेव्हा बाजुलच्या एका पानावर काही हालचाल जाणवली म्हमून तिकडे पाहिलं तर एक पांढऱ्या रंगाचा कचऱ्याचा गोळा पुढे पुढे सरकत असल्याचं दिसलं. काहितरी जळमटे पुढे जात अशल्यासारखं ते दिसत होतं त्यामुळे मी जरा पुढे होऊन नीट पाहिलं आणि मला धक्काच बसला. एक छोटूसा किडा त्याच्या पाठीवर चक्क मेलेल्या किटकांची आणि कोळ्यांची अवशेष घेऊन फिरत होता. हा किडा होता लेसविंग. हिवाळ्यामध्ये कोळ्यांची पिल्ले ही त्यांच्या अंड्याच्या पिशव्यांतून बाहेर येतात.हेच जाणून या किटकाने त्या झाडावरच्या कोळ्यांच्या पिल्लांचा पुर्ण फज्जा उडवला होता. जेमतेम काही मिलीमिटर असलेल्या या किटकाचे फोटो काढणं सुद्धा खूप आव्हानात्मक होतं.
शिकारीला जाताना मेलेल्या किटकांचं आवरण घेणं
काही जातीचे ढेकुण हे शिकारीला जाताना त्यांच्या केसांना आधी शिकारी करुन मारलेल्या किटकांचा कचरा अडकवून ठेवतात. यामुळे त्यांना पुन्हा शिकार करताना भक्ष्याला फसवणं सोपं जातं. या किटकांतील सगळं रक्त या ढेकणांनी शोषलेलं असतं. त्यामुळे वजनाला हलके-फुलके झालेले मृत किटकांचे अवशेष तसेच शरिरावर अडकवून शिकारीला निघतात. एखाद्या वाळवीच्या वारूळाच्या बिळात शिरतात. जेव्हा बिळाच्या तोडांतून हा कचरा काय आला आहे हे कामकरी वाळल्या बघायला लागतात तेव्हा लागलीच ही ढेकणं त्यांच्यावर हल्ला करुन त्यांचा फडशा पाडतात.
काही जातीच्या किटकात ते त्यांच्या शरीरावर छोटे दगड आणि मातीची ढेकळे सजवून ठेवतात. तर काही जातीच्या पतंगांच्या अळ्या त्यांच्या शरीरावर अशीच दगडफुले सजवून ठेवतात आणि स्वत:चा मोठ्या किटकांपासून बचाव करतात.
समुद्री खेडकेसुद्धा वापरतात ही क्लुप्ती
अनेक जातीचे समुद्री खेकडेसुद्धा त्यांच्या शरीरावर स्पॉंज किंवा शेवाळे अडकवून ठेवतात. यामुळे पाहणाऱ्यांना वा मासेमारी करणाऱ्यांना ते खेकडे आहेत हे समजत नाही. त्यामुळे ते ही सहजासहजी पकडले जात नाही. तसेच या आच्छादनामुळे त्यांना ही छोट्या माशांची सहज शिकार करता येते.
शेतकऱ्यांचा मित्र लेसविंग किडे
लेसविंग जातीच्या किड्याची पिल्लेसुद्धा मुंग्याच्या वारूळात शिकारीला जातात तेव्हा अंगावर मेलेल्या मावा किड्यांची झूल पांघरून जातात. ही झूल अगदी पांढऱ्या रेशमाच्या झूलेसारखी दिसते. जोवर झूल अंगावर असते तोवर ही लेसविंग किडा पटापट मुंग्यांना फस्त करतात. पण एकदा हा ही झूल धावपळीत पडली की मग मुंग्यांना या लेसवींगवर पलटवार करणं सोपं जातं.
ग्रीन लेसविंगची पिल्ले ही मऊ शरीराच्या किटकांवर ताव मारतात. त्यातही मावा किडा हे त्यांचं आवडतं अन्न. मावा किडे हे शेतकऱ्यांचा शत्रू समजले जातात. या मावा किड्यांमुळे फुलझाडांचं फळ झाडांचं मोठ्या प्रमाणावर नुकसान होतं. पण लेसविंगचं हे प्रमुख अन्न असल्याने हे मावा किंडे संपवण्यासाठी शेतकऱ्यांना त्याची मदत होते. त्यामुळे अनेक नर्सरी मध्ये लेसविंग सांभाळले जातात. परदेशात तर परदेशात शेतकऱ्यांना किटकानाशकांच्या ऐवजी हीच पिल्ले मावा किड्यांच्या नियंत्रणासाठी पुरवली जातात.
