परदेशी शिक्षणासाठी आवश्यक कागदपत्रे

मागच्या लेखात आपण वेगवेगळ्या टेस्ट (Exams) ची माहिती पाहिली आता अॅप्लिकेशन करण्यासाठी आवश्यक डॉक्युमेंट्स काय लागतात ते पाहुयात.

युनिव्हर्सिटीकडून शंकानिरसण

जीआरई, सॅट आणि टोफेल दिल्यानंतर अमेरिकन युनिव्हर्सिटींना अॅप्लिकेशन करायला सुरुवात होते. अमेरिकन युनिव्हर्सिटीत अर्ज करणे ही थोडी किचकट बाब असते असे वाटते. पण तसे नाहीय. प्रत्येक युनिव्हर्सिटीने त्यांच्या वेबसाइटवर योग्य ती माहिती दिलेली असते. ती नीट समजून घेऊन अॅप्लिकेशन करणे उत्तम. समजायला काही गोष्टी कठीण वाटल्या तर युनिव्हर्सिटीला ईमेल करून त्या शंका विचारल्या जाऊ शकतात. अर्ज करताना कुठल्या गोष्टी साधारणत: आवश्यक असतात आणि कुठली डॉक्युमेंट्स लागतात हे पाहुयात.

अर्ज कसा करावा?

जीआरई, सॅट आणि टोफेल स्कोअर रिपोर्ट (GRE, SAT, TOEFL Score Report) 

सर्व अमेरिकन युनिव्हर्सिटी ह्या परीक्षेचा स्कोर प्रवेश देताना ग्राह्य धरतात. चांगला स्कोर असणे हे केव्हाही आवश्यक. आपला स्कोर कळल्यावर आपण अॅप्लिकेशन करू शकतो. अॅप्लिकेशन करताना नुसतंच स्कोर कार्ड पाठवून चालत नाही तर जीआरई आणि टोफेलच्या वेबसाइट वरून स्कोर रिपोर्ट ऍडिशनल कॉस्ट पे करून प्रत्येक युनिव्हर्सिटीला पाठवावा लागतो. बरेचसे विद्यार्थी हे स्कोरकार्ड पाठवले की विषय संपला असे गृहीत धरतात. पण तसं नसून ऑफिशियल स्कोर पण पाठवावा लागतो.

पासपोर्ट कॉपी (Passport Copy) 

प्रत्येक अर्जाबरोबर पासपोर्टची झेरॉक्स (पहिले आणि शेवटचे पान) पाठवणे आवश्यक आहे. पासपोर्टवर असलेल्या माहितीनुसारच I-२० (प्रवेशपत्र) बनवलं जातं. 

स्टेटमेंट ऑफ पर्पज (Statement of Purpose) 

हे एक महत्वाचं डॉक्युमेंट आहे. उच्च शिक्षण किंवा विशेषत: परदेशातील युनिव्हर्सिटी मधे प्रवेश घेण्यासाठी स्टेटमेंट ऑफ पर्पज लिहिलं जातं. SOP मध्ये आपले शिक्षण, व्यावसायिक अनुभव आणि भविष्यातील उद्दिष्टे याबद्दलची माहिती दिली जाते. याचा उद्देश ऍडमिशन प्रोसेसमध्ये समाविष्ट असलेल्या निवड समितीला उमेदवाराचे प्रोफाइल समजून घेण्यास मदत करणे हा आहे. कुठलाही विद्यार्थी एखाद्या अभ्यासक्रमासाठी जेव्हा अर्ज करतो, तेव्हा त्याला नक्की तोच अभ्यासक्रम का शिकायचा आहे? याबद्दल कारणे द्यावी लागतात. हे स्टेटमेंट म्हणजे विद्यार्थी आणि प्रवेश देणारी कमिटी या दोन्ही  मधील communication असतं. विद्यार्थ्याला आपल्याकडून काय अपेक्षा आहेत आणि आपण त्या पूर्ण करू शकतो का, या दोन प्रश्नांची उत्तरे विद्यापीठाला या स्टेटमेंटमधून मिळतात. हे स्टेटमेंट ओरिजिनलच असायला हवे, नाहीतर अॅप्लिकेशन  नाकारले जाऊ शकते. त्यामुळे हे स्टेटमेंट गांभीर्याने लिहिण्याची गरज असते. बऱ्याचदा अनेक विद्यार्थी गुगल वरून कॉपी  पेस्ट करून आपले स्टेटमेंट तयार करतात, असं करू नये आणि ChatGPT चा वापर करू नये. स्टेटमेंट ऑफ पर्पज (SOP) लिहिताना विचारात घ्यावयाचे मुद्दे स्वतःची ओळख, शैक्षणिक पार्श्वभूमी (educational background), व्यावसायिक अनुभव असेल तर, कारण आणि inspiration प्रामाणिक राहून स्वतः बद्दल जे महत्वाचं आहे ते लिहावे.

रेकमंडेशन लेटर (Recommendation Letter) 

जेव्हा एखादा विद्यार्थी अॅप्लिकेशन करतो तेव्हा त्याच्या अॅप्लिकेशनच्या समर्थनार्थ प्राध्यापकांनी लिहिलेले  शिफारस पत्र म्हणजे रेकमंडेशन लेटर आवश्यक असते. यामध्ये विद्यार्थ्यांची पात्रात, क्षमता आणि काही विकनेस असतील तर ते लिहिले जातात. जो कुणी आपल्या शैक्षणिक क्षमतेविषयी भाष्य करू शकेल त्याकडून हे लेटर घ्यायला हवे. सहसा अशी 3 लेटर्स युनिव्हर्सिटीला आवश्यक असतात. महाविद्यालयातील प्राध्यापकांकडून किंवा कामावर असलेल्या व्यवस्थापकांकडून (Manager) शिफारस पत्रे मिळवू शकता. साधारणपणे college मधील विभागप्रमुख (HOD), प्रोजेक्ट गाईड आणि एखादे ज्येष्ठ प्राध्यापक ह्यासाठी निवडावे. ज्यांनी तुम्हाला शिकवले आहे अशांकडून हे पत्र घेतलेलं उत्तम असतं. 

ऑफिशियल ट्रान्सक्रिप्टस् (Official Transcript) 

हे विद्यार्थ्याचे शैक्षणिक रेकॉर्ड असते. ज्यामध्ये ग्रेड, घेतलेले अभ्यासक्रम समाविष्ट असते. हे एक महत्वाचं डॉक्युमेंट आहे. युनिव्हर्सिटीला अर्ज करताना आपण ओरिजिनल मार्कशीट पाठवू शकत नाही त्यामुळे अर्ज करेपर्यंत शिकलेल्या सर्व विषयांच्या गुणांची एक स्टेटमेंट कॉलेजतर्फे दिली जाते. त्याला ट्रान्सक्रिप्टस् म्हणतात. हे ट्रान्सक्रिप्टस् कॉलेज, युनिव्हर्सिटी किंवा शाळेतून अधिकृतपणे मिळतात. त्यात विद्यार्थ्याने घेतलेल्या सर्व विषयांची नावं, मिळवलेली श्रेणी (ग्रेड्स) आणि एकूण CGPA (Cumulative Grade Point Average) यांची माहिती असते. हे सर्व डॉक्युमेंटस् एन्व्हलपमध्ये टाकून त्यावर कॉलेजचा शिक्का मारून सील केले की, त्याला ऑफिशियल ट्रान्सक्रिप्टस् म्हणून ओळखले जाते. किंवा युनिव्हर्सिटीच्या ईमेलवर थेट अधिकृत संस्थेकडून पाठवले जातात. जेणेकरून ते बनावट नसल्याचे सुनिश्चित करता येते. प्रत्येक युनिव्हर्सिटीमध्ये अर्ज करण्यासाठी ट्रान्सक्रिप्टस् आवश्यक असतात. हे ट्रान्सक्रिप्टस् परदेशात शिक्षण घेण्याच्या अर्ज प्रक्रियेत खूप महत्त्वाचे असतात. मार्कशीट प्रत्येक सेमीस्टर नंतर मिळते तर ट्रान्सक्रिप्ट कन्सोलिडेटेड मिळते.

आर्थिक कागदपत्रे (Financial Documents) 

सगळ्या युनिव्हर्सिटींनी आपापल्या वेबसाइटवर याबद्दल माहिती दिलेली असते. काही युनिव्हर्सिटींना ही डॉक्युमेंट्स प्रवेश देण्याच्या (अर्जाबरोबर) आधीच हवी असतात. तर काहींना नंतर हवी असतात. 

मार्कशीट्स (Marksheets) – बऱ्याच युनिव्हर्सिटी याची मागणी करतात. पास (कधी फेल झाला असाल तर किंवा KT लागली असेल तर) त्यादेखील मार्कशीट्स पाठवणे अत्यंत आवश्यक आहेत. बरेचजण फेल झालेल्या मार्कशीट्स जपून ठेवत नाहीत. जर त्या नसतील तर त्याच्या कॉपीज कॉलेज किंवा युनिव्हर्सिटी मधून घ्याव्यात. मार्कशीट अटेस्टेड असणे आवश्यक नसते. काहीच युनिव्हर्सिटींना अटेस्टेड कॉपी हव्या असतात. वेबसाइटवर याची माहिती असते. युनिव्हर्सिटीच्या कंट्रोलर ऑफ एक्झामिनेशनकडून अटेस्टेशन करून घेतलेले उत्तम. ह्या प्रक्रीयेला वेळ लागू शकतो. जर तुमची डिग्री पूर्ण झाली असेल तर कन्वोकेशन सर्टिफिकेट (हे नसेल तर पासिंग सर्टिफिकेट) पाठवणे आवश्यक आहे.

 रेझ्युमे (Resume)

वरील सगळ्या डॉक्युमेंट्स सोबत तुमचा अद्ययावत (updated) रेझ्युमे पाठवणे आवश्यक आहे. रेझ्युमेमुळे आपण काय काय केलंय याची  माहिती मिळते. 

याशिवाय आणखी काही डॉक्युमेंट्सची आवश्यकता असेल तर त्याची माहिती युनिव्हर्सिटीच्या वेबसाइटवर दिलेली असते. बऱ्याच युनिव्हर्सिटींनी एक सूचना केलेली असते की, जेवढे सांगितले आहेत तेवढीच डॉक्युमेंट्स पाठवा. तर आवश्यक तेवढेच पाठवावेत नाहीतर डिसिजन यायला बराच उशीर होऊ शकतो. त्यामुळे ह्या सुचनेचे पालन करणे अत्यंत आवश्यक आहे.