आज जागतिक प्रदूषण प्रतिबंधक दिन साजरा केला जात आहे. जगभरातच प्रदूषणाचं प्रमाण आणि प्रदूषण निर्माण होण्याच्या वेगवेगळ्या तऱ्हा उदयास येत आहे. मात्र, अलिकडे प्रदूषण आटोक्यात आणण्यासाठी अनेक व्यक्ती आपापल्या परीने छोटे छोटे उपक्रम राबवत असतात.
शाळेत असताना ‘Best out of waste’ चा प्रकल्प दरवर्षी असतोच असतो. याच ‘बेस्ट आऊट ऑफ वेस्ट’ च्या अंतर्गत जपानच्या न्यूओमी अरिमोतो यांनी प्लास्टिक कचऱ्याचा वापर नेल आर्टसाठी केला आहे.
प्लास्टिकचा कचरा ते नेल आर्टची कलाकुसर
न्यूओमी अरिमोतो या जपानच्या मॅनीक्यूअॅरिस्ट आहेत. त्या दिव्यांग आहेत. अलिकडे नेल आर्ट हे खूप ट्रेंड मध्ये आहे. या आर्टिफिशियल नखांवर वेगवेगळ्या पद्धतीची कलाकुसर केली जाते. यासाठी अॅक्रॅलिक रंग, डॉटिंग टूल्स, नेल आर्ट, नेल स्टॅम्पिंग, मॅन्यूक्युअर ट्विझर्स अशा वेगवगेळ्या पद्धतीचा उपयोग केला जातो. मात्र न्यूओमी अरिमोतो यांनी प्लास्टिकचा पुनर्वापर करण्याचा विचार करत या नेल्सवर प्लास्टिकची कलाकुसर करायला सुरूवात केली.
किनाऱ्यावरील वाळूतून कच्चा माल गोळा करणं
अनेकदा समुद्रकिनाऱ्यावरचा प्लास्टिक कचरा उचलला जातो. मात्र, प्लास्टिकचे अगदी बारिक तुकडे हे वाळूमध्ये तसेच राहून जातात. न्यूओमी अरिमोतो यांनी हे हेरुन याचा नेल आर्टसाठी उपयोग करायचं ठरवलं. त्यानुसार, 2021 पासून दर महिन्याला अरिमोतो या समुद्र किनाऱ्यावर जाऊन वाळूतच बसून प्लास्टिकचे अगदी बारिक बारिक तुकडे गोळा करतात.
टाकाऊपासून सुंदर कलाकुसर
अरिमोतो या प्लास्टिक तुकड्यावर स्वत:च प्रक्रिया करुन वापरतात. ते सगळ्यात पहिल्यांदा हे तुकडे स्वच्छ पाण्यामध्ये धुवून घेतात. त्यानंतर वेगवेगळ्या रंगानुसार त्याचं वर्गीकरण करुन त्याचे गरजेनुसार हव्या त्या आकारात तुकडे केले जातात. रंगानुसार हे तुकडे मेटल रिंग मध्ये टाकून ते वितळवून ते आर्टिफिशियल नखांवर लावता येतील अशा डिस्कमध्ये त्याचं रूपांतर केलं जातं. अशा पद्धतीने बनवल्या गेलेल्या नखांवरील विविध डिझाईनच्या एका पीसची किंमत ही 12,760 येन पासून सुरूवात होते.
“प्लास्टिकचा अशा पद्धतीने पुर्नवापर करुन मी प्लास्टिक प्रदूषण कमी करण्यासाठी अगदी छोटंस योगदान देत आहे. मात्र, अशा पद्धतीने बनवलेली नखं वापरण्यासाठी मी माझ्या ग्राहकांना प्रोत्साहन देते. त्यांना ही प्लास्टिक प्रदूषण, प्लास्टिकचा पुर्नवापर करणं, अशा सगळ्या गोष्टींविषयी जनजागृती करण्याचा मी प्रयत्न करते” असं मत न्यूओमी आरिमोतो यांनी मांडलं आहे.
प्लास्टिक प्रदूषणाच्या विळख्यातलं जग
‘दरवर्षी जगभरात 20 अब्ज टन प्लास्टिक कचरा निर्माण होतो’, अशी माहिती ‘आंतरराष्ट्रीय युनियन फॉर कन्झर्वेशन ऑफ नेचर’ या संस्थेने दिली आहे. जगात चायना आणि अमेरिकामध्ये सगळ्यात जास्त प्लास्टिक निर्मिती केली जाते. एका खासगी संस्थेच्या अहवालानुसार, फिलीपाईन्समधील समुद्रामध्ये सगळ्यात जास्त प्लास्टिक कचरा आढळला आहे.
जागतिक पातळीवर या प्लास्टिक प्रदूषणाविरोधात लढा देण्यासाठी उत्तर कोरियातील बुसान येथे 25 नोव्हेबर रोजी संमेलन पार पडलं. या संमेलनामध्ये जागतिक पातळीवर प्लास्टिक निर्मिती संबंधित मर्यादा ठरविणारं धोरण निर्मिती करण्याविषयी चर्चा करण्यात आली.
भारतात वर्षाला 9.3 अब्ज टन प्लास्टिक निर्मिती
भारतात दरवर्षी 9.3 अब्ज टन प्लास्टिकचं उत्पादन केलं जातं. भारताच्या लोकसंख्येनुसार मोठ्या प्रमाणावर प्लास्टिक कचरा निर्माण होतो. या कचऱ्यापैकी केवळ 81 टक्के कचरा गोळा केला जातो. प्लास्टिक कचरा उचलणं, त्याचं वर्गीकरण करणं यासाठी आपल्याकडे अत्याधुनिक व्यवस्थेचा अभाव आहे. तसंच अनेकदा हा कचरा गोळा करुन त्यावर शास्त्रोक्त पद्धतीने प्रक्रिया न करता तो तसाच कुठेही जाळला जातो. त्यामुळे मोठ्या प्रमाणावर प्रदूषण निर्मिती होते.
प्रदूषण नियंत्रणासाठी राबविल्या जाणाऱ्या उपाययोजना
नॅशनल सर्क्यूलर इकॉनॉमी रोडमॅप : प्लास्टिक कचऱ्यामुळे प्रदूषित होणाऱ्या पर्यावरणाचं आणि जमिनीचं रक्षण करण्यासाठी विशेष रोडमॅप तयार करण्यात आला आहे.
यासाठी युनायटेड नेशन्स डेव्हलपमेंट प्रोग्राम अंतर्गत प्लास्टिक कचरा उचलणं, त्याचं वर्गीकरण करणं आणि त्या प्लास्टिकचा पुनर्वापर करण्यावर एकत्र काम केलं जातं.
सीपीसीबी अॅक्शन : केंद्रीय प्रदूषण नियंत्रण मंडळाकडून वेळोवेळी प्लास्टिक पुनर्वापरा संदर्भात ऑडिट केलं जातं.
