क्रिकेट ऑफ ठाणे

आपला देश कृषीप्रधान असेल तर असो, पण तो ह्या घडीला क्रिकेटप्रधान जास्त आहे. आपल्या देशाच्या प्रत्येक गल्लीबोळात क्रिकेट जसं ओसंडून वाहतं, तसंच ठाण्यातही क्रिकेटचा प्रवाह दिसायचा. त्यावेळी 1971 साली सुनील गावसकर नावाच्या विक्रमवीराचा भारतीय क्रिकेटच्या क्षितिजावर उदय झालेला असला तरी भारतीय संघाने आजच्या इतका जगात दरारा निर्माण केलेला नव्हता.  नंतर कपिल देव भारतीय क्रिकेटच्या प्रांगणात अवतरला तरी भारतीय क्रिकेटला आजच्यासारखा तोरा मिरवता येत नव्हता.  अशाच एका काळात ठाण्यातलं लेदर बॉलचं क्रिकेट फक्त सेंट्रल मैदानावर बहरू लागलं होतं. 

सर डॉन ब्रॅडमनसोबत खेळलेले ठाणेकर खंडू रांगणेकर

ठाणे खरंतर तेव्हा क्रिकेटपटू खंडेराव म्हणजे खंडू रांगणेकरांसाठी ओळखलं जायचं. खंडू रांगणेकर क्रिकेटचे तेव्हाचे देवाधिदेव सर डॉन ब्रॅडमनसोबत खेळलेले होते. ऑस्ट्रेलियाच्या डॉन ब्रॅडमनसोबत क्रिकेट खेळायलां मिळणं हा नुसता बहुमान नव्हता तर केवढं तरी मोठं भाग्य होतं! तोपर्यंत ठाण्यात दादोजी कोंडदेव स्टेडियम अस्तित्वात आलेलं नव्हतं.  आज जशी ठाण्यात क्रिकेटची नेट्‌स लागतात तशी नेट्‌स लागत नव्हती. आजच्या पालकांना आपल्या मुलाने सचिन तेंडुलकर होण्याचं जे स्वप्न पडतं तसं तेव्हाच्या पालकांना आपल्या मुलाने सुनील गावसकर व्हावं असं स्वप्न पडत नव्हतं. 

क्रिकेटची तहान टेनिस बॉलवर

क्रिकेटसारखा श्रीमंत खेळ तेव्हाच्या पालकांच्या खिशाला परवडणारा नव्हता हा भागही अर्थात होताच. मग दुधाची तहान ताकावर भागवावी, तसं ठाण्यातल्या गल्लीबोळात लेदर बॉलच्या क्रिकेटची तहान टेनिस बॉलवर भागवली जायची. हे क्रिकेट सेंट्रल मैदानाच्या एका कोपऱ्यात खेळलं जायचं, तसंच गावदेवीच्या मैदानात फुलून यायचं. कोपरीच्या, रामवाडीच्या, वर्तक नगरच्या अशा मैदानांतही ते फुलून यायचं. तेव्हा टेनिस क्रिकेट कसोटी क्रिकेटच्या फॉरमॅटमध्ये खेळलं जायचं, म्हणजे शेवटची विकेट पडेपर्यंत जितकी षटकं होतील तितकी टाकली जायची. तोपर्यंत पन्नास षटकांचा किंवा ट्वेन्टी-ट्वेन्टी क्रिकेटचा शोध लागलेला नव्हता. 

हे ही वाचा : …हे ठाणं त्यांचं नाही!

गौरवनिधी सामना सेंट्रल मैदानात

ह्याच एका काळात म्हणजे 1977-78 च्या सुमारास असेल, सेंट्रल मैदानावर खंडू रांगणेकरांसाठी एक गौरवनिधी सामना खेळला गेला होता. दादोजी कोंडदेव स्टेडियम नसल्यामुळे हा सामना ह्या मैदानावर खेळला गेला होता. हे सेंट्रल मैदान तसं अशा प्रकारचा गौरवनिधी सामना खेळण्यासाठी जराही योग्य नव्हतं. पण ठाण्यातल्या खंडू रांगणेकरांसाठी ठाण्यातच सामना व्हावा असं आयोजकांचं म्हणणं होतं.  त्यासाठी सेंट्रल मैदानाच्या स्पोटिंग कमिटीने आयोजनाची जबबादारी घेतली होती. काही किंमतीची तिकिटं विकण्यासाठी ठेवली गेली होती.  तिकिटंही खूप विकली गेली होती. ती विकली जाण्यामागे कारणही तसंच होतं. त्या काळातले स्टार क्रिकेटपटू तो गौरवनिधी खेळायला येणार होते. 

सेंट्रल मैदानाचं तात्पुरत्या स्टेडियममध्ये रुपांतर

ह्या सामन्यासाठी व्यवस्था अशी केली होती की, कोर्टाच्या बाजूचा रस्ता वाहनांसाठी बंद करण्यात आला होता.  सिव्हिल हॉस्पिटलकडे जाणारा रस्ताही बंद करण्यात आला होता. तिथे बांबू लावून त्याला जाड ताडपत्रीसारखा पडदा लावण्यात आला होता. त्यामुळे तिथून कुणीही तिथून मैदानाकडे घुसखोरी करू शकत नव्हतं.  मैदानाच्या चारही बाजू पॅक करून टाकण्यात आल्या होत्या.  कोर्टाकडून जाणाऱ्या रस्त्यावर तिकिट खरेदी करुन आलेल्या प्रेक्षकांच्या बसण्याची व्यवस्था करण्यात आली होती.  सेंट्रल मैदानाचा खुलेपणा जाऊन त्याला बंदिस्त स्टेडियमचं स्वरूप आलं होतं.

हे ही वाचा : उभारणीचा ‘प्रारंभ’!

भारतीय क्रिकेटमधील महारथी सेंट्रल मैदानात

बरं, मैदानावर भारतीय क्रिकेटमधले त्या काळचे रथीमहारथी उतरले होते. भारतीय क्रिकेट संघाला वैभवाचे दिवस आणणारे कप्तान अजित वाडेकर होते. त्यांच्या देखण्या व्यक्तिमत्वाचं दर्शन डोळ्यात भरणारं होतं. त्यांच्यासोबत कसोटी क्रिकेटमध्ये सलग एकवीस षटकं निर्धाव टाकण्याचा विक्रम करणारे बापू नाडकर्णी होते. कोणत्याही प्रकारच्या वेगवान गोलंदाजीला अजोड धाडसाने सामोरं जाणारे विजय मांजरेकर होते. आपल्या अद्भूत फिरकी गोलंदाजीवर फलंदाजाला बुचकळ्यात टाकणारे पद्‌माकर शिवलकर होते.  भारतीय संघाचे आघाडीचे फलंदाज सुधीर नाईक होते. चपळ क्षेत्ररक्षक म्हणून जगभरात गाजलेले तेव्हाचे ग्लॅमरस खेळाडू एकनात सोलकर होते. ते खास खंडू रागणेकरांसाठी त्यांच्याकडे तितका वेळ नसतानाही आले होते. कारण त्यांना त्या दिवशी संध्याकाळी भारतीय संघासोबत न्यूझिलंडला जायचं होतं. त्यामुळे सामना सुरू झाल्या झाल्या ते पायाला पॅड बांधून, हातात बॅट घेऊन मैदानात उतरले आणि त्यांनी सलामीला येऊन फलंदाजी सुरू केली.  त्यांनी पहिल्या चेंडूपासून फटकेबाजी सुरू केली आणि पब्लिकची तबियत खूष करून टाकली.  मला आठवतंय, त्यातला एक फटका तलावाच्या एन्डकडून खेळताना त्यांनी इतका उंच टोलवला की तो पॅव्हेलियनच्या वरून अशोक स्तंभाच्या दिशेने गेला. त्यानंतर ते त्या सामन्यातून निवृत्त झाले आणि लगबगीने पॅव्हेलियनमध्ये गेले.  तिथून गाडीत बसून घरी जाण्यासाठीही निघाले.  मुंबइचे आघाडीचे मध्यमगती गोलंदाज अब्दूल इस्माईल तेव्हा त्यांना गोलंदाजी करत होते.  निवृत्त होऊन मैदानातून जाताना त्यांनी अब्दूल इस्माईलना हातातली बॅट त्यांच्याकडे सुपूर्द करण्याची गंमत केली.  त्या सामन्यात अजित वाडेकरांनी बरीच पावलं धावत मध्यमगती गोलंदाजी केली. 

सुधीर नाईकांची फिरकी गोलंदाजी

सुधीर नाईक कधी गोलंदाजी टाकताना कोणत्या सामन्यात तसे दिसले नाहीत, पण त्या सामन्यात सुधीर नाईकांनी फिरकी गोलंदाजी टाकली. त्यांच्या गोलंदाजीवर धीरज परसाना अक्षरश: तुटून पडले आणि त्यांनी षटकारावर षटकारांची बरसात केली. सेंट्रल मैदानाला जाग आणली.  काही वेळाने त्या सामन्याचे गौरवमुर्ती खंडू रांगणेकर फलंदाजीला आले.  वय झाल्यामुळे त्यांच्या चालण्यात थकवा दिसत होता.  पण तरीही पॅड चढवून, हातात बॅट घेऊन तरूण क्रिकेटपटू लाजेल अशा उत्साहाने मैदानात उतरले होते.  ते मैदानाच्या मध्यभागी येताच सगळ्या खेळाडूंनी त्यांच्याभोवती वर्तुळ केलं आणि डोक्यावरच्या कॅप्स उतरवून त्यांना मानवंदना दिली. ते दोन-तीन षटकं खेळले आणि सगळ्यांचा निरोप घेऊन पॅव्हेलियनमध्ये परतले. ह्या सामन्यात तुकाराम सुर्वे, मुकूंद सातघरे, नूतन पुराहित हे स्थानिक खेळाडूही खेळले. 

हे ही वाचा : डॉ. दाऊद दळवी- ठाण्याचे इतिहासपर्व जागवणारे व्यक्तिमत्त्व

रस्त्यावर बसून सामन्याचा आनंद

वास्तविक बसण्यासाठी चांगली व्यवस्था नसतानाही ठाणेकरांनी रस्त्यावर मांडी घालून बसून हा सामना पाहिला आणि त्या काळच्या भारतीय क्रिकेटमधल्या गाजलेल्या खेळाडूंचा खेळ ह्याची देही ह्याची डोळा बघण्याचा आनंद घेतला. 

दादोजी कोंडदेव स्टेडियममध्ये सचिन तेंडुलकरचा यॉर्कशायरसोबत करार

त्यानंतर काही काळाने ठाण्यात दादोजी कोंडदेव स्टेडियम उभं राहिलं.  तिथे एखाददुसरा रणजी सामना खेळवला गेलाही, पण खोपोलीतल्या रमाधाम ह्या वृध्दाश्रमाच्या मदतनिधीसाठी जो सामना खेळवला गेला तेव्हा तिथे एकापेक्षा एक स्टार खेळाडूंनी हजेरी लावली.  तेव्हा थोरले विक्रमवीर सुनील गावसकर, तेव्हाचे धाकले विक्रमवीर सचिन तेंडूलकर, लॉर्ड ऑफ लॉर्ड्स दिलीप वेंगसरकर, विनोद कांबळी, बलविंदरसिंग संधू, संजय मांजरेकर, संदीप पाटील, जवागल श्रीनाथ, महंमद अझरूद्दीन होतेच, पण वेस्ट इंडिजचे प्रसिध्द डावखुरे फलंदाज ऑल्विन कालीचरणही होते.  विशेष म्हणजे इंग्लंडमधल्या यॉर्कशायर काउंटी क्रिकेटचे अधिकारी ह्या सामन्याला आले आणि त्यांनी सचिन तेंडुलकरला यॉर्कशायरसोबत करारबध्द केलं. दुसऱ्या दिवशी बऱ्याच वर्तमानपत्रातून त्याची बातमी झळकली. 

दादोजी कोंडदेव स्टेडियम नसताना आणि असताना ठाण्याच्या क्रिकेटची म्हटली तर ही दोन रूपंच. 

हे ही वाचा : ठाणे – एक समृध्द बंदर !